بذر بادام زمینی

تاریخچه بادام‌زمینی یا پسته شامی مدت‌ها به عنوان مهمترین گیاه روغنی پس از نارگیل محسوب می‌شود. ارقام بادام‌زمینی بیشتر در مناطق گرمسیری و نواحی معتدل دنیا پیدا شده‌اند. با اینکه گونه‌های وحشی آن به درستی شناخته نشده‌اند و تنها در آمریکای جنوبی یافت می‌شوند، درباره کشت آن اطلاعات چندانی در دسترس نیست؛ ولی اعتقاد بر این است که پیش از کشف قاره آمریکا در بسیاری از مناطق جنوبی این قاره، به وسیله قوم اینکا، بادام‌زمینی کشت می‌شده است.

بادام‌زمینی در قرن ۱۶ به وسیله پرتغالی‌های دریانورد به آفریقا و سپس از آنجا به وسیله اسپانیایی‌ها به فیلیپین و اندونزی برده شد و کشت آن در هند و چین در قرن ۱۸ آغاز گشت. برخی معتقدند که مبدأ این گیاه، جنوب بولیوی و شمال غربی آرژانتین است. برخی دیگر نیز آن را بومی برزیل می‌دانند و مرکز پیدایش آن را به آمریکای جنوبی به ویژه بولیوی و آمازون نسبت می‌دهند.

زراعت این گیاه در زمان تمدن اینکاها وجود داشته است و از آمریکا به هندوستان و سپس به کشورهای اروپایی و ایران راه یافته است. بادام‌زمینی در بیشتر از ۸۲ کشور جهان به منظور استفاده غذایی، روغن و پروتئین بالای آن کشت می‌شود.

بیشترین عملکرد این گیاه به ترتیب به کشورهای هند، چین، آمریکا، سودان، سنگال، اندونزی، نیجریه، آرژانتین، برزیل و برمه تعلق دارد. هند و چین بیشتر از یک سوم بادام‌زمینی دنیا را تولید می‌کنند.

سطح زیر کشت بادام زمینی در ایران ۲۶۰۰ هکتار و کل تولید آن در سال حدود 8700 تن در سال ۸۹ بوده است. آستانه اشرفیه در گیلان مهمترین منطقه کشت این گیاه در ایران است. بادام‌زمینی در بخشی از مازندران و در منطقه جنوب، به ویژه دزفول و خوزستان نیز کشت می‌شود.

بادام‌زمینی در بیشتر نواحی استوایی، زیر استوایی و حتی معتدل جهان کاشته می‌شود. خاستگاه اصلی آن احتمالاً شرق آمریکای جنوبی (برزیل) بوده است، که در آنجا هنوز گونه‌های خودرویی عدیدی از آن وجود دارد.

به عبارت دیگر منشاء گونه‌های مختلف بادام‌زمینی آمریکای جنوبی بوده و تعداد آن‌ها به حدود ۱۰۰ گونه می‌رسد. تنها گونه‌ای که بیشتر کشت می‌گردد Arachis hypogaea می‌باشد و نزدیکترین خویشاوند وحشی آن Arachis manticola است.

کشت بادام‌زمینی حدود 2 تا 3 هزار سال قبل از میلاد مسیح در انتهایی‌ترین قسمت شمال غربی آمریکا در کشور پرو صورت می‌گرفته است. بومیان پرو نخستین زارعان بادام‌زمینی می‌باشند. برخی معتقدند این گیاه پس از اهلی شدن، در قرن شانزدهم توسط برده فروشان از برزیل به غرب آفریقا و سپس از آنجا به سواحل شرقی آفریقا و در نهایت به سایر نقاط آفریقا منتقل شده است.

برخی دیگر معتقدند که این گیاه از ساحل غربی آمریکای جنوبی نیز به آسیا (به ویژه چین و هند) و از آنجا به آفریقا برده شده است. نام هندی این میوه، چینی بادام است که حاکی از ورود آن به هند از طریق چین است.

امروزه می‌توان آفریقا را مرکز اساسی تنوع بادام‌زمینی دانست. این دانه روغنی طوری در قاره آفریقا جا افتاده که بسیاری از آفریقایی‌ها باور ندارند که بادام‌زمینی یک محصول وارداتی است. هند، چین، ایالات متحده آمریکا، سنگال، نیجریه و اندونزی مهمترین تولیدکنندگان بادام‌زمینی در جهان به شمار می‌روند.

از کل دانه‌های روغنی تولید شده در هندوستان ۴۵ درصد مربوط به بادام‌زمینی است. بادام‌زمینی طی قرن حاضر از اروپا به ایران آورده شد و کشت آن در استان‌های گیلان، گلستان و مناطق دزفول و جیرفت رایج است.